Nova Zembla

Nova Zembla

De heroïsche pooltochten van Scott en Amundsen en expedities van de Brit Shackleton zijn wereldberoemd. Het afzien van de ontdekkingsreizigers in het krakende poolijs levert spannende verhalen en boeiende films op. We zouden bijna vergeten dat er driehonderd jaar voor Shackleton al een Nederlandse expeditie richting Noordpool vertrok...

En het verhaal van die expeditie is niet minder spannend (helaas wel nogal 'platgeneuzeld'). De allereerste Nederlandse expeditie naar het noorden vertrok in 1594. De expeditie bestond uit vier schepen onder leiding van stuurman Willem Barentsz. De bedoeling was om via het noorden een kortere vaarroute naar China te vinden. Er hoefde dan niet meer helemaal via de Kaap de Goede Hoop gevaren te worden.
De route werd niet gevonden op deze eerste expeditie, evenmin als op de tweede in 1595. In 1596 werd daarom weer een nieuwe expeditie uitgerust. Twee zeilschepen vertrokken in mei van dat jaar vanuit Amsterdam om de route 'om de Noord' te vinden.

Eind juni varen de schepen al moeizaam door het ijs en worden de eerste ijsberen gezien. De schipper van een van de schepen geeft het op. Hij denkt dat er te veel ijs is en dat een route nooit gevonden zal worden. Hij keert terug naar Amsterdam. Het schip onder leiding van Van Heemskerk en Willem Barentsz vaart door.
Maar... eind augustus raakt hun schip hopeloos vast in het ijs bij Nova Zembla. Voor de bemanning begint een lange worsteling met het ijsvelden, de ijsberen, de donkere poolnacht, sneeuwstormen, poolwind en gebrek aan van alles. Het zeilschip gaat verloren in het ijs en de bemanning moet proberen met een sloep en een roeiboot naar Nederland terug te keren.
Gelukkig voor ons heeft overlevende Gerrit de Veer zijn belevenissen opgeschreven en is er binnenkort ook een film over deze expeditie te zien. Het Rijksmuseum opent een tentoonstelling met uitstekend bewaard gebleven vondsten van Nova Zembla, getiteld 'Drie eeuwen in de diepvries'. Uitgebreid leesvoer is te vinden in de boeiende publicatie 'Nederlanders in de Poolwinter'. Daarin komen zowel reisverhaal als vondsten uitgebreid aan bod (zie de link hieronder).

Kijk ook eens naar deze sites...

: Schatten van Nova Zembla in het Rijksmuseum
: Het reisverhaal van Gerrit de Veer uit 1598
: Het boekje Nederlanders in de Poolwinter gaat over Nova Zembla en andere overwinteringen.

: Expeditieschip Willem Barentsz
In Harlingen wordt het schip van Willem Barentsz herbouwd, zoveel mogelijk volgens de bouwmethode van eind 16e eeuw. Het ontwerp zal het oorspronkelijke schip zeer dicht benaderen, hoewel er geen bouwtekening is overgeleverd. De bodem van de IJsselmeerpolders en de Waddenzee gaf al prachtige voorbeelden prijs van schepen uit de 16de eeuw. De gegevens daarvan zijn vergeleken met schilderijen en prenten. Russische archeologen vonden bovendien een flink stuk van de bodem van Barentsz' schip bij Nova Zembla.

: Museum 't Behouden Huys
In de stijlkamers in twee 17de eeuwse commandeurshuizen is de geschiedenis van Terschelling en zijn bewoners te vinden. Vele scheepsmodellen, schilderijen en navigatiemiddelen laten zien hoe Terschelling betrokken was bij de zeevaart, de visserij en in het bijzonder de walvisvaart. Speciale aandacht is er voor Willem Barentsz, maar ook voor het jutten en het scheepswrak van de Lutine.

: De zoektocht naar de noordpassage
Lang heeft Nederland gezocht naar een vaarroute naar Indië die via de noordpool liep. Petrus Plancius, een dominee en cartograaf was er van overtuigd dat er een vaarweg moest zijn, recht over de noordpool. Dit artikel doet verslag van de pogingen deze vaarroute te vinden, onder andere door Willem Barentsz. In plaats van specerijen vond hij walvissen, die later door de Nederlanders op grote schaal werden bevist.

: Vondsten van Spitsbergen
Op het eiland Spitsbergen was vanaf 1612 een Nederlands walvisstation gevestigd, Smeerenburg. Deze site toont vondsten die gedaan zijn op het eiland en die na 300 jaar nog in goede staat bleken te zijn.

: Het Svalbardmuseum
In de zeventiende eeuw was op het eiland Spitsbergen een Nederlands walvisstation gevestigd, Smeerenburg. Het eiland, dat nu Svalbard heet, was kort daarvoor 'ontdekt' door Willem Barentsz. In het Svalbardmuseum is deze Nederlandse geschiedenis van het eiland te zien. De website van het museum geeft veel informatie in het engels (via het menu).

gepubliceerd op 28-09-2011 | onderwerp: poolreizen


 

Agenda

Kijk voor tentoonstellingen bij jou in de buurt ook eens in de agenda.

(Adverentie)

Meer geschiedenis? Kijk ook eens naar dit boek bij bol.com:

Een bloedstollend verhaal over muiterij, waanzin en een strijd op leven en dood

Tip:

Meer weten over een onderwerp?
Zoek dan eens in de database via de zoekpagina, of blader door het alfabet onder A tot Z.