Het getijdeboekje van Lucia Heerma

Het getijdeboekje van Lucia Heerma

Vanaf de dertiende eeuw werden er door boekateliers kleine getijdenboekjes gemaakt. In deze boekjes stonden psalmen, gebeden, verhalen en een kalender van het kerkelijk jaar. Zo wist de eigenaar van zo'n boekje van elke dag welke heilige zijn naamdag had, welke kerkelijke feestdag het was of welk gebed gebeden moest worden. Vandaar de naam getijdenboekje, het boekje hielp de tijd bij te houden. Zulke getijdenboekjes werden soms rijk versierd met randversieringen en miniaturen en waren een kostbaar bezit.
Museum Het Catharijneconvent in Utrecht heeft verschillende getijdenboekjes in de collectie. Een daarvan is het getijdenboekje van de familie Heerma. Het boekje dateert uit het laatste kwart van de vijftiende eeuw en is nu dus 500 jaar oud. Rond 1660 was het boekje het bezit van Lucia Heerma.

Lucia (geboren in 1624) was een dochter van Ludolf Heerma en Beele Sickinghe en woonde op de borg Holwinde vlakbij Uithuizen. Dat het boekje van de familie Heerma was weten we doordat de familie belangrijke levensgebeurtenissen in het boekje heeft vastgelegd. De eerste notities werden al aan het begin van de zestiende eeuw gemaakt. Johan Heerma, de betovergrootvader van Lucia, noteerde toen de geboorte van zijn kinderen in 1528 en 1530.
Lucia Heerma van Holwinde trouwde in 1656 met Duurt Ubbena en kreeg toen vermoedelijk het getijdenboekje van haar vader als huwelijksgeschenk. Haar huwelijk staat vermeld op de vierde bladzijde van het boekje. In een volgende notitie lezen we vervolgens over de geboorte van Lucia's dochter:
'Ao 1657 den 5 fe/bruarij oude steijll donder / dags smorgens tuschen / 3: en 4: ueren is Marijke / Geertruit ubbena geboren / een dochter van Duirt /Vbbena ende Lucia van Heerma...'
Na Lucia's overlijden (voor 1670) is het boekje doorgegeven aan Marijke (die ook Maria werd genoemd). Ook haar huwelijk staat erin genoteerd:
'Ter [onleesbaar] 16[8]0 ben ick Rudolphs van Uterwijck met / Juffr Maria Geetruit Ubbena getrout tot Zuijd /Wolde buiten Groningen door de predicant.'
Verdrietig genoeg duurde het huwelijk maar kort. Op 23 juli 1681 overleed Maria, vermoedelijk tijdens of kort na geboorte van haar dochter Maria Lucia van Uterwijck. Maria Lucia erfde toen op haar beurt het boekje van haar moeder. Ze noteerde in 1700 het overlijden van haar vader:
'Den 14 meert 1700 :op zon/dagmiddag den 12 uer is / mijn L vader Ru: v: utre'wijk naar t ont/fangen der ss sacramenten / binnen vollenhove zeer chris / overleden en is tot Campen in de Brou[r]Kerk bij mijn / moeder Z begraven.'
Hoewel Maria toen nog maar 19 jaar was, redde ze zich prima. Ze zette het beheer over haar bezittingen zelf voort. In het archief van Huis Oldhagensdorp in Vollenhove is nog haar kasboekje te vinden dat loopt tot 1714. Later in haar leven is ze non in een klooster geworden. Maria Lucia overleed in 1760 op 79-jarige leeftijd. Het is niet bekend waar het boekje toen naar toe is gegaan maar het kwam in 1882 in het bezit van het museum.

Het getijdenboekje was dus niet alleen een leidraad die van dag tot dag gebruikt werd bij het geloof. Het werd ook een leidraad in de familiegeschiedenis. Maria Lucia van Uterwijck heeft dit boekje vast gebruikt toen ze rond 1750 een fraaie kwartierstaat voor zichzelf liet maken met daarop al haar voorouders en hun wapens (bekijk hier de afbeelding). Het boekje was toen al 100 jaar van moeder op dochter doorgegeven.

Foto's: museum Catharijneconvent

Kijk ook eens naar deze sites...

: Het getijdeboekje op de site van Museum Catharijneconvent (site in bewerking)
: Meer over getijdenboeken in Wikipedia
: De Menkemaborg ligt vlakbij Uithuizen en laat goed zien hoe er op een borg als Holwinde geleefd werd

: Alle Drenten
Alle Drenten is de database van het Drents Archief voor onderzoek naar Drentse personen en inwoners van Drenthe. De site wordt telkens aangevuld. Groot pluspunt is dat via Alle Drenten het ook mogelijk is om te zoeken voor het jaar 1811.

: Alle Groningers
AlleGroningers is een website die stap voor stap steeds meer zal laten zien van wat er in de Groninger Archieven is te vinden over alle Groningers, die geboren, getrouwd en overleden zijn in de provincie Groningen, van de 17e eeuw tot midden jaren vijftig van de vorige eeuw.

: Genealogie online
Op deze website is het mogelijk genealogische gegevens te publiceren. Hierdoor wordt het uitwisselen van genealogen makkelijker. Op de site zijn ook foto's te vinden.

: Opvarenden van de VOC
Via deze website zijn gegevens te vinden van de opvarenden die ooit aan boord van een VOC-schip de wereldzeeën zijn overgestoken. Handige bron voor wie emigranten of zeelieden in zijn stamboom wil kunnen thuisbrengen.

: Wie was wie?
WieWasWie maakt het stamboomonderzoekers eenvoudiger online onderzoek te doen naar hun familiegeschiedenis. In samenwerking met ruim twintig (archief)instellingen groeide de database van WieWasWie de afgelopen jaren uit tot ruim 125 miljoen persoonsvermeldingen in ruim 46 miljoen akten. En de website blijft doorgroeien: er komen meer collecties online beschikbaar en steeds meer archieven ontsluiten delen van hun collecties via WieWasWie.

: Familienamen
De Nederlandse Familienamenbank geeft informatie over de familienamen in Nederland. Alle 314.000 namen die in 2007 bij de Gemeentelijke Basisadministratie voor 16 miljoen mensen met de Nederlandse nationaliteit geregistreerd zijn, zijn opgenomen. Van de namen met vijf of meer naamdragers is er een verspreidingskaart. Daarnaast zijn ook de namen van de volkstelling van 1947 opgenomen. Bij ongeveer 100.000 namen is ook aanvullende informatie te vinden.

: Groene graf.nl
Deze site begon als een onderzoek naar de achtergrond van de personen begraven in Baarn, maar is behoorlijk uit de hand gelopen. Naast indexering van veel begraafplaatsen in het Eemland is een beeldbank met oude portretfoto's van personen die in Baarn en omgeving gewoond hebben geplaatst op de site. Ook oude kranten zijn geïndexeerd, gescanned en op de site gezet, net als het adresboek van Baarn uit 1948.

: Voorouders.net
Een goed startpunt voor wie wil beginnen met stamboomonderzoek. Maar ook voor de gevorderde onderzoeker is er veel informatie te vinden over bronnen, nieuw beschikbare archieven en software.

: Groninger gedenkwaardigheden
In Groninger kerken en landhuizen en op begraafplaatsen en gebouwen zijn talloze familiewapens, grafschriften en opschriften te vinden. Deze werden eerder gepubliceerd in een boek door A. Pathuis. Sindsdien zijn er nog vele aanvullingen bijgekomen die zijn verzameld op deze website. Een goed startpunt voor wie informatie zoekt over de vaak wat rijkere inwoners van Groningen.

gepubliceerd op 25-04-2018 | onderwerp: genealogie (stamboomonderzoek)

 

Agenda

Kijk voor tentoonstellingen bij jou in de buurt ook eens in de agenda.

Tip:

Meer weten over een onderwerp?
Zoek dan eens in de database via de zoekpagina, of blader door het alfabet onder A tot Z.